ข้ามไปที่เนื้อหาหลัก

ว่าด้วยความรู้เกี่ยวกับความจริง กระบวนการ และจริยธรรม


ว่าด้วยความรู้เกี่ยวกับความจริง กระบวนการ และจริยธรรม

ความรู้เป็น 3 ลักษณะใหญ่ คือความรู้เกี่ยวกับความเป็นจริง และความรู้เกี่ยวกับกระบวนการ  และความรู้ว่าสิ่งใดดี สิงใดไม่ดี

 ความรู้เกี่ยวกับความเป็นจริงคือ  “การรู้อะไร” และ “การรู้ว่าทำไม” ประกอบด้วยข้อมูลข้อเท็จจริง ข้อมูลข่าวสาร  รายละเอียดของปรากฎการณ์ความเหมือน ความแตกต่าง  ความสัมพันธ์ของปรากฎการณ์ และสาเหตุของปรากฎการณ์   เช่น รู้ว่ารัฐสภาไทยประกอบด้วยสมาชิกกี่คน มีกี่ประเภท เป็นหญิงกี่คน ชายกี่คน  มีอำนาจหน้าที่เหมือนกันและแตกต่างกันในเรื่องใดบ้าง  ทำไมประเทศไทยต้องมีรัฐสภา ทำไมสมาชิกบางคนทำหน้าที่อย่างมีประสิทธิผล บางคนทำหน้าที่ไร้ประสิทธิผล  เป็นต้น  

ความรู้เชิงกระบวนการคือ “การรู้ว่าทำอย่างไร” เป็นความรู้ที่มีรากฐานจากการปฏิบัติและเกี่ยวข้องกับทักษะ เช่น การขับรถ  การเขียนบทความ การใช้โปรแกรมคอมพิวเตอร์ การเขียนกฎหมาย  บ่อยครั้งที่ผู้คนจะไม่ตระหนักถึงความรู้ประเภทนี้   โดยส่วนใหญ่แล้วความรู้ทั้งสองแบบต่างเสริมซึ่งกันและกัน  เช่น ส.ส. รู้กระบวนการออกกฎหมายว่ามีขั้นตอนอะไรบ้างและสามารถเขียนออกมาได้อย่างชัดเจน  แต่วิธีการในการผลักดันให้ร่างกฎหมายจนกระทั่งออกมาบังคับใช้นั้นเป็นกระบวนการที่ซับซ้อนและอ่อนไหว และเกี่ยวพันกับหลายฝ่าย จน ส.ส.ไม่สามารถเขียนออกมาเป็นรายละเอียดได้

ความรู้เชิงกระบวนการมีสามขั้นตอนคือ ขั้นตอนการรับรู้  ขั้นตอนการเชื่อมสัมพันธ์ และขั้นตอนอัตโนมัติ
 ขั้นตอนการรับรู้นั้น ปัจเจกบุคคลส่วนใหญ่ต้องไปเกี่ยวข้องกับการแก้ไขปัญหา เช่น บุคคลที่ใช้คอมพิวเตอร์จะประสบกับปัญหาการพิมพ์ผิดอยู่บ่อยครั้ง หรือ นักศึกษาพยาบาลอาจประสบปัญหาการใช้วิธีการดูแลผู้ป่วยที่ผิดพลาดต้องคอยแก้ไข   การแสวงหาความรู้ในขั้นนี้ยังคงต้องใช้ความรู้เกี่ยวกับความจริง ดังนั้น บุคคลอาจพบข้อเขียนประเภทรายการ “ทำอย่างไร” ในขั้นนี้
       ขั้นการเชื่อมโยง ความรู้เกี่ยวกับความจริงที่ได้รับการนำไปเชื่อมโยงกับการปฏิบัติอย่างราบรื่นมากขึ้น การปฏิบัติก็เป็นเป็นอิสระและมีความผิดพลาดน้อยลงกว่าขั้นแรก 
       และท้ายที่สุดคือขั้นอัตโนมัติ เป็นขั้นที่บุคคลสามารถใช้ทักษะได้อย่างชำนาญการ ดูกลมกลืนอย่างเป็นธรรมชาติและมีข้อผิดพลาดน้อยมากหรือแทบจะไม่มีเลย

        ส่วนความรู้ทางจริยธรรม  เป็นความรู้ว่าการปฏิบัติแบบใดของมนุษย์เป็นสิ่งที่ควรทำ  การปฏิบัติใดเป็นสิ่งที่ไม่ควรทำ   โดยรู้ว่าการกระทำของตนเองมีพื้นฐานจากเหตุผลจริยธรรมแบบใด เช่น  ทำเพราะต้องการให้เกิดประโยชน์แก่คนส่วนใหญ่   ทำเพราะเป็นหน้าที่    ทำเพราะความยุติธรรม  และทำเพราะเป็นสิทธิมนุษยชน

ความคิดเห็น

แสดงความคิดเห็น

โพสต์ยอดนิยมจากบล็อกนี้

วิจารณ์หนังสือ การสร้างทฤษฎีฐานราก: แนวทางเชิงปฏิบัติผ่านการวิเคราะห์เชิงคุณภาพ ของ Kathy Charmaz. พิมพ์ในวารสารพัฒนาสังคม V 14. No. 2

บทวิจารณ์หนังสือ  พิชาย  รัตนดิลก ณ ภูเก็ต Kathy Charmaz  2006. Constructing Grounded Theory: A Practical Guide Through Qualitative Analysis. London: SAGE   จำนวน  208  หน้า ความเป็นมาของทฤษฎีฐานราก ระเบียบวิธีทฤษฎีฐานราก (Grounded Theory) อุบัติขึ้นจากนักสังคมวิทยาสองคนคือ Barney G. Glaser และ Anselm L. Strauss ช่วงกลางทศวรรษ 1960s    ทั้งสองไปทำวิจัยเกี่ยวกับเรื่องสภาวะกำลังตายและการตาย ของผู้ป่วยในโรงพยาบาล    พวกเขาได้พัฒนายุทธศาสตร์เชิงระเบียบวิธีอย่างเป็นระบบในการวิเคราะห์ข้อมูลซึ่งทำให้นักสังคมศาสตร์สามารถนำไปประยุกต์ในการศึกษาเรื่องอื่นๆได้จำนวนมาก   ในปี 1967 Glaser และ Strauss  ได้เสนอระเบียบวิธีนี้เข้ามาสู่แวดวงวิชาการในหนังสือที่มีชื่อเสียงโด่งดังของพวกเขา คือ The Discovery of Grounded Theory   ซึ่งทำให้การวิจัยเชิงคุณภาพรอดพ้นจากวิกฤตการณ์ของระเบียบวิธี        ช่วงเวลาก่อนที่ Glaser และ Strauss เสนอระเบียบวิธีการวิจัยทฤษฎีฐานรากเป็นช่วงที่การวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) ใ...
แสดงความคิดเห็น
อ่านเพิ่มเติม

ความผิดพลาดของมนุษย์ตามแนวคิดของ ฟรานซิส เบคอน

ความผิดพลาดของมนุษย์ : ชนเผ่า ถ้ำ ตลาด และโรงมหรสพ พิชาย รัตนดิลก ณ ภูเก็ต เห็นสิ่งต่างๆที่เกิดขึ้นในระยะนี้  ยิ่งทำให้เห็นความจริงประการหนึ่งว่า ทะเลแห่งความมืดบอดของสังคมไทยนับวันจะขยายตัวออกไปมากขึ้น   และเกาะแห่งปัญญานับวันจะลดน้อยถอยลง  หากภาวะเช่นนี้ดำรงต่อไปนานเท่าไร  ก็ยิ่งทำให้ทะเลแห่งความมืดบอดมีโอกาสกลืนกินเกาะแห่งปัญญาจนหมดสิ้นในไม่ช้า  ผมไปอ่านงานของนักปรัชญาท่านหนึ่ง  เห็นว่ามีความน่าสนใจโดยเฉพาะการวิเคราะห์เกี่ยวกับความผิดพลาดทางปัญญาและการให้เหตุผลของมนุษย์   ซึ่งทำให้เราต้องนำมาทบทวน ระมัดระวัง จะได้ไม่ตกอยู่ในความผิดพลาดนั้น   เพื่อจะได้พัฒนาปัญญาของตนเองให้กระจ่างชัด และมีหนทางในการนำพาสังคมให้หลุดพ้นจากทะเลแห่งความมืดบอดต่อไป ฟรานซิส เบคอน นักปรัชญาชาวอังกฤษซึ่งมีชีวิตระหว่าง ค.ศ. 1561 ถึง 1626   วิเคราะห์จำแนกสาเหตุของความผิดพลาดในการใช้เหตุผลของมนุษย์ออกเป็นสี่แบบ  ได้แก่ ความผิดพลาดแบบรูปเคารพของชนเผ่า ( Idols of the Tribe)    ความผิดพลาดแบบรูปเคารพของถ้ำ ( Idols of th...
แสดงความคิดเห็น
อ่านเพิ่มเติม

ปรัชญาสังคมศาสตร์

ปรัชญาสังคมศาสตร์ พิชาย รัตนดิลก ณ ภูเก็ต พิมพ์ครั้งที่ ๒   จำหน่ายที่ศูนย์หนังสือจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย  และศูนย์หนังสือมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์               การเขียนหนังสือเล่มหนึ่งเป็นการเดินทางที่ผู้เขียนเองมิอาจกำหนดเนื้อหาและ จุดหมายปลายทางล่วงหน้าที่ชัดเจนได้ การเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นเสมอระหว่างกระบวนการเขียน จวบจนถึง ณ จุดหนึ่งของเวลาที่จำเป็นจะต้องเขียนให้จบลง ไม่ว่าจะด้วยเงื่อนไขประการใด ก็ตาม เรื่องราวต่างๆ จึงถูกประกอบขึ้นมาเป็นรูปร่าง แต่ความท้าทายต่างๆก็ยังดำรงอยู่อย่าง ไม่จบสิ้น               ในการเขียนตำราเรื่องปรัชญาสังคมศาสตร์: การอธิบายสังคม รากฐานสำหรับการวิจัย ทางสังคม ผู้เขียนได้รับทุนจากคณะพัฒนาสังคมและสิ่งแวดล้อม สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ การเขียนโดยรับทุนมีข้อดีที่สำคัญคือ มีการกำหนดระยะเวลาที่ชัดเจนที่ผู้เขียนจะต้องเขียนให้จบ ซึ่งเป็นแรงกดดันให้ต้องลงมือเขียนอย่างต่อเนื่อง แม้ว่าจะอยู่ท่ามกลางความโกลาหลของงานอื่นๆ อีกนานาประการ ภายใต้เงื่อนไขเหล่านั้นหา...
แสดงความคิดเห็น
อ่านเพิ่มเติม